6 λόγοι για να κοιμόμαστε πολύ.

Από το Γονεις-Υγεία-Παιδιά

Τα τελευταία χρόνια, ολοένα περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι όσοι θέλουν να διατηρήσουν την σιλουέτα τους, πρέπει να φροντίσουν να κοιμούνται καλά κάθε βράδυ, διότι η έλλειψη ύπνου μάς παχαίνει τουλάχιστον ένα κιλό τον χρόνο - και οι ειδικοί έχουν πια αρχίσει να συνιστούν αύξηση της διάρκειας του ύπνου, ώστε να ελαττωθεί ο κίνδυνος αύξησης του σωματικού βάρους. Πώς μπορούν όμως να συσχετίζονται ύπνος και βάρος; Η απάντηση ως φαίνεται κρύβεται στις ορμόνες.

Όπως αναφέρει η εφημερίδα «Τάιμς» του Λονδίνου, το κλειδί είναι ότι σήμερα κοιμόμαστε πολύ λιγότερο απ' όσο παλαιότερα. Λ.χ. το 1960 μία μελέτη για τις συνήθειες ύπνου ενός εκατομμυρίου Αμερικανών είχε αποκαλύψει ότι οι περισσότεροι κοιμούνταν οκτώ έως εννέα ώρες κάθε βράδυ, ενώ αντίστοιχες μελέτες του 2000 σε ΗΠΑ και Βρεταννία έδειξαν ότι η μέση διάρκεια του ύπνου δεν υπερβαίνει πλέον τις 7 ώρες κάθε βράδυ. Την ίδια χρονική περίοδο, διπλασιάσθηκε σχεδόν η συχνότητα της παχυσαρκίας.

Με την πρώτη ματιά, ύπνος και παχυσαρκία δείχνουν να μην έχουν καμμία σχέση. Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι όταν πάσχει κανείς από έλλειψη ύπνου έχει εντονότερο αίσθημα πείνας, ενώ όταν υπάρχει έλλειψη τροφής, κοιμάται λιγότερο. Και αυτό, επειδή οι ορμόνες που οξύνουν την πείνα και ρυθμίζουν τον μεταβολισμό τροποποιούνται από τον ύπνο.

Μελέτες, εξ άλλου, έχουν δείξει ότι όσοι κοιμούνται λιγότερο έχουν, κατά μέσον όρο, τον πιο υψηλό δείκτη μάζας σώματος. Επιπλέον, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ ανακάλυψαν ότι μεταξύ των οκτώ παραγόντων που συμβάλλουν στην παιδική παχυσαρκία συμπεριλαμβάνεται ο λιγοστός ύπνος στην ηλικία των 3 ετών _ μαζί με την πολύωρη παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων.

Ο δρ Σαχράντ Ταχέρι, από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ, είναι ένας από τους λιγοστούς επιστήμονες στη Βρεταννία ο οποίος έχει μελετήσει την σχέση μεταξύ ύπνου και σωματικού βάρους. Προσφάτως, μάλιστα, παρουσίασε τα ευρήματα των μελετών του σε επιτροπή του βρεταννικού υπουργείου Υγείας, η οποία είναι επιφορτισμένη με την κατάρτιση προγραμμάτων για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας.

Πολύπλοκη συσχέτιση

«Η σχέση μεταξύ ύπνου και βάρους δεν είναι τόσο απλή όσο εν πρώτοις φαίνεται», λέει. «Ο τρόπος με τον οποίο ο οργανισμός αντιλαμβάνεται τον ύπνο και την αγρυπνία είναι συγκεκριμένος. Όταν είμαστε ξύπνιοι, για τον οργανισμό είναι μέρα, συνεπώς πρέπει να φάμε. Όταν κοιμόμαστε, ο οργανισμός ξέρει ότι είναι νύχτα, συνεπώς δεν είναι απαραίτητη πολλή ενέργεια και φαγητό.

»Όποιος ξενυχτάει, συνεπώς, "πείθει" το σώμα του ότι χρειάζεται περισσότερη ενέργεια. Ανεξάρτητα από το επίπεδο της δραστηριότητας εκείνες τις ώρες _ ανεξάρτητα δηλαδή από το αν χορεύει ή διαβάζει _ το αίσθημα της πείνας είναι παρόν. Και όταν ο οργανισμός νιώσει ότι στερείται ύπνου, το αίσθημα αυτό αυξάνεται».

Στο κέντρο αυτής της αύξησης βρίσκονται διάφορες ορμόνες _ μεταξύ αυτών η ορμόνη του στρες, η κορτιζόλη, που παρουσιάζει διακυμάνσεις στη διάρκεια της ημέρας, με τα χαμηλότερα επίπεδα να παρατηρούνται το βράδυ, λίγο πριν μπούμε για ύπνο. Πειράματα που έγιναν στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου έδειξαν ότι η έλλειψη ύπνου εξαπλασιάζει τα επίπεδα της κορτιζόλης και τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης είναι καλά γνωστό ότι ευνοούν την παχυσαρκία.

Ρόλο παίζουν επίσης οι ορμόνες που ελέγχουν την πρόσληψη τροφής, δηλαδή η γκρελίνη και η λεπτίνη. Μελέτη του δρος Ταχέρι και των συνεργατών του έδειξε ότι 2-3 ώρες λιγότερος ύπνος αρκούν για να αυξηθεί κατά 15% η γκρελίνη και να μειωθεί κατά το ίδιο ποσοστό η λεπτίνη. Εντούτοις, όσο λιγότερη είναι η λεπτίνη τόσο περισσότερο «πιστεύει» ο οργανισμός ότι υπάρχει έλλειψη τροφής, με συνέπεια να ενεργοποιείται το αίσθημα της πείνας.

Άλλες μελέτες έδειξαν ότι όταν κοιμάται κανείς μόλις 4 ώρες το βράδυ, τα επίπεδα της λεπτίνης στον οργανισμό του μειώνονται κατά 19% έως 26%, οπότε το αίσθημα της πείνας είναι ακόμα εντονότερο.

Τι πρέπει να κάνετε

Τί σημαίνουν πρακτικά όλ' αυτά; Ότι όποιος κάνει δίαιτα πρέπει να φροντίσει να κοιμάται αρκετά, διότι διαφορετικά ο οργανισμός του δεν θα έχει αρκετή λεπτίνη και θα ενεργοποιεί το αίσθημα της πείνας, υπονομεύοντας έτσι την προσπάθεια για αδυνάτισμα. Η ίδια συμβουλή, όμως, είναι απαραίτητη και για όσους απλώς δεν θέλουν να παχύνουν.

Πόσες ώρες ύπνου χρειάζονται; «Οκτώ έως εννέα είναι το ελάχιστο», απαντά ο δρ Ταχέρι. «Και αν αυτό ακούγεται ανέφικτο, ας καταλάβουμε όλοι ότι το πόσο κοιμόμαστε επηρεάζει τα πάντα - από τον δείκτη νοημοσύνης και τις πιθανότητες κατάχρησης ουσιών μέχρι το σωματικό βάρος».

Τα οφέλη του ύπνου

1. Η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει παχυσαρκία. Πολυάριθμες μελέτες τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι όσοι κοιμούνται 8 ώρες ή περισσότερες κάθε βράδυ είναι πιο αδύνατοι απ' ότι όσοι κοιμούνται 5 ώρες ή λιγότερο. Μία από αυτές έγινε στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve, στο Οχάϊο, μεταξύ 70.000 εθελοντριών και έδειξε ότι όσες κοιμούνταν λιγότερες από 5 ώρες κάθε βράδυ, είχαν 33% περισσότερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκες μέσα σε 15 χρόνια.

2. Ο ύπνος «γεννά» καλές ιδέες. Ο ένας στους τρεις ανθρώπους έχει τις πιο δημιουργικές ιδέες του όταν βρίσκεται στο κρεββάτι του, σύμφωνα με πρόσφατη βρεταννική μελέτη.

3. Ο ύπνος χαρίζει μακροζωία. Ερευνητές από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια πιστεύουν ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες επειδή κοιμούνται πιο πολύ και πιο βαθιά.

4. Την ώρα του ύπνου επιλύονται πολλά προβλήματα. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Λύμπεκ, στη Γερμανία, διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που κοιμούνται πριν λύσουν ένα παζλ, τα καταφέρνουν πολύ καλλίτερα απ' ότι όσοι μένουν ξύπνιοι έως ότου τα λύσουν.

5. Ο ύπνος μπορεί να προστατεύει από τον καρκίνο. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, στην Καλιφόρνια, πιστεύουν ότι ο ύπνος αλλάζει την ορμονική ισορροπία του οργανισμού, επηρεάζοντας έτσι τον κίνδυνο καρκίνου.

6. Ο ύπνος βελτιώνει την μνήμη. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου διαπίστωσαν ότι οι εθελοντές τους που το βράδυ δεν μπορούσαν να θυμηθούν μια σειρά αριθμών που είχαν απομνημονεύσει, τους θυμούνταν πολύ καλά το επόμενο πρωί _ εφ' όσον βεβαίως είχαν κοιμηθεί.