Τέλος στον Γολγοθά του Μουσείου Ραδιοφωνίας Θεσσαλονίκης

Το ποσό του ενός εκατομμυρίου ευρώ θα αγγίξει το νέο Μουσείο Ραδιοφωνίας. Θα καλυφθεί από το ΕΣΠΑ και τον ΟΠΑΠ. Ο νέος χώρος τοποθετείται στον εκθεσιακό χώρο «Εικόνα και Ήχος» του «NOESIS».
Το νέο Μουσείο Ραδιοφωνίας αναμένεται να λειτουργήσει στα τέλη του έτους.
Χώροι έκτασης 600 τ.μ., 6 φορές μεγαλύτεροι από το λυόμενο – ντροπή που στεγάζει αυτή τη στιγμή την Ιστορία του Ραδιοφώνου, κάνουν πραγματικότητα τις προσευχές των ανθρώπων που ίδρωσαν για να παραδώσουν στους Θεσσαλονικείς, την Παιδεία του… αέρα.

Εφτά νομά σ' ένα δωμά…

Κωνσταντίνος Παπαπρίλης


Η αρχική κατασκευή που συναρμολογήθηκε για να προστατεύσει την ιστορία του ραδιοφώνου, αυτοπροσώπως, από το κρύο και το αγιάζι, πλησίαζε τα 100 m² . Η εγκληματική αφαίρεση τμήματος του «κουβούκλιου» της ερτζιανής ιστορίας, επέβαλλε το στρίμωγμα του παρελθόντος, δίχως ίχνος κρατικής μέριμνας. Καλωσορίσατε στη Μακεδονική Φωνοθήκη – Φωνομουσείο, γνωστότερη ως Μουσείο Ραδιοφωνίας…
Ίδρυση

Ο κ. Παναγιώτης Κίσκιλας, ιδρυτής του Μουσείου Ραδιοφωνίας, ονειρεύτηκε έναν χώρο με εκθέματα που άλλοτε κόσμησαν τον ραδιοφωνικό ουρανό με τις χροιές των εκφωνητών τους. Το μουσείο στεγάζεται από τον Δεκέμβριο του 2000 σε κτίριο που παραχωρήθηκε από την SIEMENS, στο χώρο της ΔΕΘ, απέναντι από το κτίριο της ΧΑΝΘ, υπό την αιγίδα της ΕΡΤ 3, της SIEMENS και της ΔΕΘ. Το κτίσμα φιλοξενεί μερικά από τα μηχανήματα του ιδρυτή του πρώτου ραδιοφώνου στα Βαλκάνια, Χρίστου Τσιγγιρίδη. Επίσης, περιλαμβάνει παλαιό ραδιοφωνικό υλικό του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μακεδονίας της ΕΡΤ (ΕΙΡ-ΥΕΝΕΔ), μηχανήματα του Στρατού, καθώς και μηχανήματα του θρυλικού ερασιτεχνικού σταθμού «Ράδιο Νέστωρ». Επιπρόσθετα, βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο επεξεργασίας, πλούσιο φωνητικό υλικό με δείγματα φωνών ανθρώπων, που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην Ελλάδα. Μια πρωτότυπη προσπάθεια για τα εγχώρια δεδομένα και ένα έργο εξαιρετικά βαρύ και σημαντικό για τα δρώμενα της Θεσσαλονίκης. Το μουσείο είναι διαρκούς λειτουργίας, σε μέρος ιδιαίτερα «προνομιακό» που θα μπορούσε να χαρίσει στον χώρο την απαιτούμενη προβολή.

Ελληνική καθημερινότητα

Το παρελθόν βρήκε αδιάφορες τις αρχές απέναντι στην ερτζιανή ιστορία. «No money, no honey…» Ο κ. Χατζηγιαννάκης Στυλιανός, αντιπρόεδρος του Μουσείου Ραδιοφωνίας, εκφράζει την πικρή πραγματικότητα. Βρέθηκε πλάι στην κ. Μαρία Παπαγαβριήλ, αντίστοιχη πρόεδρο του μουσείου, να προσπαθούν από κοινού να διαφυλάξουν τα σπάργανα του ελληνικού ραδιοφώνου. «Δεν βάζει κανείς το χέρι στην τσέπη του. Οποιοδήποτε σχέδιο μας χρειάζεται όβολα… Εάν δεν δημιουργηθεί χώρος για να τοποθετηθούν τα ηδη υπάρχοντα εκθέματα όλα θα είναι πλέον δύσκολα.» Βρισκόμαστε δίπλα σε σωρούς από εκθέματα που έχουν τοποθετηθεί σε πλήρη αταξία, σε έναν περιορισμένο χώρο. Τα ιστορικά μηχανήματα ασφυκτιούν, σε μια κατασκευή που θυμίζει χώρο για ποδοσφαιρικές αναμεταδόσεις. «Οι ελλείψεις είναι πάρα πολλές. Μερικές από αυτές είναι: ορισμένες κλειστές προθήκες για τα μικροαντικείμενα, τα απαραίτητα βάθρα στήριξης των εκθεμάτων, γραμμή internet, έντυπο υλικό, υπολογιστές για το internet και τις multimedia παρουσιάσεις, εξωτερικές και εσωτερικές επιγραφές, έντυπο υλικό, κλιματισμός, μισθοδοσία υπαλλήλου κ.α.»

«Το υλικό μας είναι περισσότερο από άφθονο. Το Μουσείο φιλοξενεί το σύνολο της ιστορίας του ραδιόφωνου. Δεν προσπαθούμε να πάμε σε μεγαλύτερο χώρο. Θέλουμε απλά να οργανώσουμε την κατασκευή που διαθέτουμε. Άλλωστε διαθέτει και ορισμένα πλεονεκτήματα. Η θέση του είναι κάτι περισσότερο από στρατηγική», αναφέρει η κ. Παπαγαβριήλ, προσφέροντας δόσεις αισιοδοξίας στις σκέψεις μου για τον χώρο. Τα όνειρά τους, σύντομα πραγματοποιούνται.

Άρωμα ιστορίας

Το Μουσείο Ραδιοφωνίας είναι άμεσα συνδεδεμένο με το όνομα του Χρίστου Τσιγγιρίδη. Ο Έλληνας «ραδιοφωνάνθρωπος» που γεννήθηκε το 1877 στη Φιλιππούπολη της Ανατολικής Ρωμυλίας, ήταν ένας ηλεκτρολόγος μηχανικός και συνάμα σπουδαίος καινοτόμος της εποχής του. Υπήρξε ο πρώτος που εισήγαγε στην Ελλάδα την τεχνογνωσία και τεχνολογία της μικροφωνικής εγκατάστασης και υπεύθυνος για την εγκατάσταση του πρώτου ηχητικού συστήματος της Βουλής των Ελλήνων. Είναι κυρίως γνωστός για την ίδρυση του πρώτου ραδιοφωνικού σταθμού της Ελλάδας και των Βαλκανίων, με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Η πρώτη εκπομπή δεν αργεί να περάσει στη σφαίρα της πραγματικότητας. Έγινε την 25η Μαρτίου του 1926. Είχε δύο ακροατές. Ο ένας ήταν στην περιοχή της πλατείας Ιπποδρομίου και ο άλλος σε ένα αγγλικό καράβι στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Ας μη ξεχνούμε πως ένας ραδιοφωνικός δέκτης την εποχή εκείνη κόστιζε όσο μια μικρή περιουσία. Πολύ σύντομα οι δέκτες χιλιαπλασιάστηκαν.

To 1926, μέσα στον χώρο της ΔΕΘ, o Χρίστος Τσιγγιρίδης στήνει τον πομπό του, ισχύος 400 Watt περίπου. Τον λειτουργεί μόνον κατά την διάρκεια της Έκθεσης τον Σεπτέμβριο. Ο Πρώτος Ραδιοφωνικός Σταθμός της Ελλάδας, των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι πλέον γεγονός...


Η νομοθεσία για τις ραδιοφωνικές εκπομπές υπήρχε ήδη και έτσι για αρκετά χρόνια η λειτουργία του πομπού επιτρεπόταν μόνον κατά την διάρκεια της ΔΕΘ. Οι προσπάθειες του Τσιγγιρίδη να πάρει άδεια διαρκούς λειτουργίας ήταν συνεχείς. Όμως, για πολλά χρόνια ήταν άκαρπες. Ωστόσο, από τον Σταθμό του Τσιγγιρίδη πέρασαν ουκ ολίγοι καλλιτέχνες. Άλλωστε, το γραμμόφωνο μόλις είχε γίνει ηλεκτρικό. Με λιγοστούς δίσκους, με μία εξίσου φτωχή ελληνική δισκογραφία και με το μαγνητόφωνο να διαθέτει λιγοστή απήχηση, το «Ράδιο Τσιγγιρίδη» αποτέλεσε μοναδική και αναπάντεχη είσοδο στη καθημερινή ζωή των Θεσσαλονικέων.

Αναμνήσεις

Οι εποχές όπου «το ραδιόφωνο ήταν μέσο κατασκοπίας και ήταν απαραίτητες οι καρτέλες συνδρομητών για τους κατακτητές», όπως αναφέρει ο κ. Χατζηγιαννάκης, έχουν περάσει ανεπιστρεπτί, μα το μουσείο φρόντισε να φυλακίσει αυτές τις αναμνήσεις σε έναν (ας τον κάνει ο Θεός) χώρο που ο καθένας μπορεί να μυρίσει τις ευωδιές της δημιουργικότητας περασμένων εποχών. «Μου άρεσε η δουλειά τότε, ήταν όλα πιο χειροπιαστά, χρειάζονταν ανθρώπινη προσπάθεια…» Η κ. Παπαγαβριήλ υπηρέτησε σε ραδιοφωνικά πόστα και τα εκθέματα του Μουσείου Ραδιοφωνίας συνοδεύουν τη μνήμη της. Άλλωστε, «ο αστικός μη κερδοσκοπικός φορέας μας, προσπαθώντας να υλοποιήσει τους σκοπούς της ίδρυσής του, δηλαδή τη μελέτη, υποστήριξη και προώθηση πρωτοβουλιών στο χώρο του ακροάματος, με σκοπό τη συλλογή, διατήρηση και έκθεση πάσης φύσεως υλικού, σχετικού άμεσα ή έμμεσα με τη φωνή και τον ήχο, κατόρθωσε να υλοποιήσει αυτό το μικρό Ραδιοφωνικό Μουσείο. Το Μουσείο δεν διαθέτει πόρους, παρά μόνον τις εισφορές των μελών της και τις πάσης φύσεως χορηγίες.» Συνεπώς, η στέγαση και προβολή ενός τεράστιου κομματιού της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, θεωρείται επιτυχία από τους υπεύθυνους ενός χώρου αυτού του μεγέθους.