Η Τούμπα "γέννησε" τη Θεσσαλονίκη

Έτσι όπως "σέρφαρα" σήμερα το πρωί στα διάφορα σάιτς, βρήκα κάτι πολύ ενδιαφέρον σχετικά με τη Θεσσαλονίκη και ειδικότερα για την Τούμπα. Πληροφορίες που δεν ξέρει ο πολύς ο κόσμος αλλά που πρέπει οπωσδήποτε να μάθει, σεβόμενος την ιστορία του. Από την ιστοσελίδα: www.cosmo.gr

Η Τούμπα, την οποία οι περισσότεροι Έλληνες γνωρίζουν επειδή φιλοξενεί το γήπεδο του ΠΑΟΚ, είναι η πιο σημαντική περιοχή όλης της Θεσσαλονίκης, η γενέτειρά της ούτως ειπείν. «Τούμπα» μάλιστα έχει ονομαστεί λόγω του γηλόφου που χωρίζει την Άνω από την Κάτω Τούμπα κάτω από τον οποίο κρύβεται ένας από τους πιο σημαντικούς προϊστορικούς οικισμούς όλου του Θερμαϊκού.

Σύμφωνα με το ΑΠΕ, η προϊστορική Τούμπα, υπήρξε «κοιτίδα» της πόλης, που ίδρυσε ο Κάσσανδρος τον 4ο π.Χ. αιώνα και κατοικείται έως σήμερα με το όνομα Θεσσαλονίκη. Αυτό αποδεικνύεται από εκατοντάδες ευρήματα που έφερε στο φως η πανεπιστημιακή ανασκαφή της Τούμπας, η οποία ξεκίνησε το 1984, με επικεφαλής τον ομότιμο σήμερα καθηγητή αρχαιολογίας του ΑΠΘ, Γιώργο Χουρμουζιάδη, και συνεχίζεται, με διακοπές, έως σήμερα, με επικεφαλής πλέον τον καθηγητή Στέλιο Ανδρέου.

Δομημένη όπως η “Τροία”

«Πρόκειται για το μεγαλύτερο οικισμό, σ΄ ολόκληρη τη Μακεδονία, την ύστερη εποχή του Χαλκού. Έχει τη μορφή γηλόφου (τούμπα), που σχηματίζεται από τη διαδοχική συσσώρευση αρχιτεκτονικών καταλοίπων στο ίδιο μέρος. Πέραν των πλούσιων ευρημάτων, η ιδιαιτερότητα συνίσταται στην ανέγερση των κτηρίων του πολίσματος» λέει ο κ. Ανδρέου.

«Τα κτίσματα στήνονται το ένα πάνω στο άλλο ανά 100-150 χρόνια, χωρίς αλλαγή στα σχέδιά τους. Ουσιαστικά, το νέο κτήριο χτίζεται καθ΄ ύψος πάνω στο παλιό. Με ανάλογο τρόπο είναι δομημένη και η Τροία, πόλη της ίδιας περίπου εποχής», ο καθηγητής.

Μία ανεπτυγμένη κοινωνία της εποχής του Χαλκού

Το ενδιαφέρον στο «στήσιμο» της πόλης – όπως μεταφέρει το ΑΠΕ- είναι η διαχρονικότητα της ύπαρξής της με το ίδιο ακριβώς σχέδιο. Η ανασκαφή αποκαλύπτει τειχίσματα επί παλιότερων τειχισμάτων. Ένα τείχος, ύψους περίπου 10 μέτρων, περιλαμβάνει τουλάχιστον πέντε οικιστικές περιόδους. Το πρώτο τείχος καταστρέφεται, αλλά παραμένει στο βάθος. Το οίκημα ισοπεδώνεται και η ανέγερση νέου συνεχίζεται πάνω στις παλιές βάσεις. Κάθε τείχισμα έχει περί τα δύο μέτρα ύψος.

Στο εσωτερικό των προϊστορικών οικημάτων, τεραστίων για την εποχή διαστάσεων (περί τα 200-230 τ.μ το καθένα), είναι εμφανείς οι διαχωρισμοί των χώρων. Υπολείμματα τροφών, αλλά και φωτιάς (προϊστορικά φουρνάκια κ.α.) «δείχνουν» την κουζίνα της προϊστορικής κατοικίας, πιθάρια τεραστίων διαστάσεων (ορισμένα φτάνουν σε ύψος και τα δύο μέτρα) το χώρο αποθήκευσης, ευρήματα από χαλκό, πέτρα και χρυσό, τους χώρους των εργαστηρίων, ενώ εμφανείς είναι και οι στενοί δρόμοι, που περιβάλλουν τα οικήματα.

Η εξέλιξη της πόλης

Η πόλη ιδρύθηκε περί το 2.100 π. Χ. σε στρατηγικό σημείο του μυχού του Θερμαϊκού κόλπου σε απόσταση περίπου 1.000 μέτρων από τη θάλασσα (σήμερα οι επιχώσεις της παραλιακής άπλωσαν την απόσταση στα 1.300-1.400 μέτρα).

Μετά το 1.500 π.Χ., ο οικισμός που έχει ήδη «ανέβει» καθ΄ ύψος (έχουν προστεθεί νέα οικήματα πάνω στα παλιότερα) οριοθετείται με τείχος, που προστατεύει από τυχόν επιδρομές, αλλά κυρίως από την υποχώρηση του εδάφους, λόγω βροχών, πλάτους 6 μέτρων και ύψους περίπου 3,5, με πολύ ιδιαίτερο τρόπο ανέγερσης.

Χτίζονται πέτρινα «κουτιά» (κύβοι) και αυτά παρατάσσονται το ένα πλάι στο άλλο. Τα κενά τους καλύπτονται με χώμα. Είναι η περίοδος, κατά την οποία, η πόλη ισχυροποιείται. Η ανέγερση κτηρίων επί των κτηρίων συνεχίζεται. Η Τούμπα μετατρέπεται σε τεράστιαπολυκατοικία, με τουλάχιστον πέντε ορόφους και με διάρκεια ανέγερσης περί τα 1.600 χρόνια, όση και η διάρκεια ζωής της πόλης.

Γύρω στον 4ο αιώνα π.Χ., οι κάτοικοι του πολίσματος μετοίκησαν στη νέα πόλη, που ίδρυσε ο Κάσσανδρος με το όνομα Θεσσαλονίκη και η Τούμπα εγκαταλείφθηκε.